ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้ใน ผู้สูงอายุ

ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้ หมายถึง ภาวะที่บุคคลสูญเสียความสามารถในการควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะ ทำให้มีปัสสาวะเล็ดหรือปัสสาวะราดออกมา พบได้บ่อยในวัยผู้สูงอายุ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของร่างกายตามวัย การมีโรคประจำตัว หรือการได้รับยาบางชนิด

ผลกระทบของปัญหาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้ต่อผู้สูงอายุ
1. การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ เป็นปัญหาที่พบได้มากที่สุดและมีความรุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้
2. ผิวหนังสูญเสียความยืดหยุ่น เกิดโรคผิวหนัง การติดเชื้อ การเกิดเชื้อราหรือแผลกดทับได้
3. เสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้ม มากกว่า ผู้สูงอายุที่ไม่มีปัญหา 1.45 เท่า เนื่องจากต้องเดินเข้าห้องน้ำบ่อย

การดูแลผู้สูงอายุที่มีปัญหากลั้นปัสสาวะไม่ได้ ดังนี้
1. ดูแลความสะอาดหลังการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระทุกครั้งโดยการฟอกด้วยสบู่ ล้างออกด้วยน้ำเปล่า ซับให้แห้งทุกครั้ง
2. Prompted voiding ฝึกให้ผู้สูงอายุเรียนรู้และริเริ่มในการขับถ่ายปัสสาวะด้วยตนเอง นิยมใช้ในผู้ป่วยที่มีปัญหาความจำและการรับรู้ เช่น ผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม โดยสอบถามผู้สูงอายุทุก 2 ชั่วโมงว่าต้องการปัสสาวะหรือไม่ และคอยช่วยเหลือเมื่อผู้ป่วยต้องการปัสสาวะ ผู้ดูแลควรให้คำชมเชยเพื่อเสริมแรงทางบวกกับผู้สูงอายุทุก
2. Timed voiding พาผู้สูงอายุขับถ่ายปัสสาวะตามเวลาที่กำหนด เช่นทุก 2-3 ชม เพื่อลดปัญหาปัสสาวะกลั้นปัสสาวะไม่ได้
3. Bladder training เป็นการฝึกการกลั้นปัสสาวะ เช่น การนับเลข การหายใจ เข้าออกลึกๆ เพื่อชะลอความต้องการขับถ่ายปัสสาวะออกไป เท่าที่ไหว เมื่อยังไม่ครบเวลา 2-3 ชม.
4. Pelvic floor muscle training (PFMT) หรือ Kegel exercises เป็นการบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน และหูรูดกระเพาะปัสสาวะ ในป้องกันปัสสาวะเล็ด ปัสสาวะราด โดยแนะนำให้มีขมิบกล้ามเนื้อบริเวณอุ้งเชิงกราน ค้างไว้อย่างน้อย 10 วินาที จากนั้นผ่อนคลายเป็นเวลา 10 วินาทีเท่ากัน แล้วจึงเกร็งซ้ำอีกครั้งทำสลับกันไป 30-80 ครั้ง/วัน นานอย่างน้อย 8 สัปดาห์จึงจะเห็นผล และควรทำอย่างต่อเนื่อง เพื่อประสิทธิภาพที่ดี